Dolomity. Korona trzytysięczników

W Dolomitach jest sporo szczytów, których wysokość przekracza 3000 metrów. Zazwyczaj przychodzą na myśl słynne kolosy: Marmolada, masyw Tofane, Antelao, Pelmo, Sassolungo, Cristallo, Sorapis, Civetta, Tosa czy Cima Brenta. Przy czym wystarczy przestudiować mapę, by odkryć, że liczba dolomickich wierzchołków sięgających powyżej 3000 metrów przekracza 100. Przewodnik zawiera opisy dróg na 86 głównych szczytów, jeśli jednak doliczyć informacje o wejściach na niektóre boczne wierzchołki, można w nim znaleźć aż 113 propozycji tras. Dolomickie trzytysięczniki są podzielone, patrząc od zachodu na wschód, na 16 grup górskich: Dolomiti Brenta, Catinaccio, Sassolungo, Odle-Puez, Sella, Tofane, Sasso Croce – Lavarella – Fanes, Dolomiti di Braies, Dolomity Seksteńskie i Auronzo, Cristallo, Sorapis, Antelao, Pelmo, Marmolada i Pale di San Martino. Najwyższe wzniesienie to Punta Penia w masywie Marmolada. Grupy z największą liczbą trzytysięczników to Marmolada i Dolomiti Brenta, na ostatnim miejscu natomiast plasuje się masyw Catinaccio z jednym wzniesieniem przekraczającym wysokość 3000 metrów, szczytem Catinaccio d’Antermoia.

Budowa geologiczna Dolomitów i wysokości ich szczytów powodują, że wejście na dowolny, nawet najłatwiejszy trzytysięcznik często jest wyzwaniem i nie należy go lekceważyć. Załamanie pogody może skutkować oblodzeniem, co utrudnia już i tak niebezpieczne wejście i zejście. Większość klasycznych dróg na wierzchołki została wytyczona w drugiej połowie XIX wieku przez tzw. pionierów Dolomitów. Spośród wszystkich odkrywców na czoło wysuwa się ― jako największy pogromca szczytów ― Austriak Paul Grohmann. To on jako pierwszy zdobył niektóre z najważniejszych dolomickich trzytysięczników: Tofana di Mezzo, Tofana di Dentro, Tofana di Rozes, Antelao, Marmolada, Sorapis, Cristallo, Punta dei Tre Scarpèri i Sassolungo, a także Cima Grande, szczyt, któremu do 3000 metrów brakuje zaledwie metra. Za każdym opisanym w przewodniku szczytem kryją się historie nie tylko o alpinizmie, ale i o ludziach. Historie, o których świadczą liczne pozostałości ― sztolni, tuneli i ścieżek ― na jakie można natrafić na drogach pośród skalnych ścian, a które są ukryte w wąwozach i na grzbietach tych wspaniałych gór.

Uwaga! W związku z niezależnymi od wydawcy zmianami klimatycznymi i zdarzeniami (takimi jak obrywy i osuwiska skalno-lodowe) drogi wspinaczkowe opisane w przewodniku mogą mieć nieznacznie inny przebieg.

Roberto Ciri  - urodzony w 1968 roku w Foligno, mieszka w prowincji Brescia. Zdobywca setek alpejskich szczytów, od masywu Mont Blanc po Dolomity Friulskie. Od 2005 roku zarządza stroną internetową vienormali.it, poświęconą klasycznym drogom na szczyty Alp, a od 2012 roku stroną internetową 3000dolomiti.it, poświęconą szczytom Dolomitów o wysokości ponad 3000 m. W 2007 roku opublikował w Nordpress Edizioni swój pierwszy przewodnik Vie Normali delle Dolomiti — Marmolada su 102 cime nel gruppo della Marmolada, a pięć lat później pierwsze książki w wydawnictwie Idea Montagna Editoria e Alpinismo: 3000 delle Dolomiti (ten przewodnik ukaże się latem 2023 roku w wydawnictwie Bezdroża), 111 Cime attorno a Cortina oraz kilka przewodników z serii Vie Normalii Sentiero Italia CAI. Od 2014 roku jest członkiem naukowym GISM (Grupy Włoskich Pisarzy Górskich). Jako licencjonowany przewodnik wysokogórski, oprócz przygotowywania, a także prowadzenia wycieczek i zajęć przyrodniczych dla dorosłych i dzieci, zajmuje się astrofotografią i upowszechnianiem astronomii.

Alberto Bernardi - urodził się w 1972 roku w Mirano (prowincja Wenecja), mieszka w Chirignago pod Wenecją. Pracuje w fir- mie rodzinnej, która produkuje opakowania z tworzyw sztucznych. Góry poznał jako dziecko, aktywnie udzielając się w harcerstwie. Z biegiem lat ukończył szereg kursów turystyki górskiej, wspinaczkowych i skiturowych, organizowanych przez Włoski Klub Alpejski (CAI). Dolomity to jego ulubiony cel wypadów, od czasu do czasu wybiera się ze znajomymi również w większe masywy Doliny Aosty. Górską pasją dzieli się także za pośrednictwem strony internetowej www.lamontagna.org.